κοντός

Ημιορεινός οικισμός (υψόμ. 160 μ., 178 κάτ.) της Αίγινας. Βρίσκεται στο βόρειο τμήμα του νησιού. Υπάγεται διοικητικά στον δήμο Αίγινας της νομαρχίας Πειραιώς.

* * *

(I)

-ή, -ό (ΑM κοντός και κονδός, -ή, -όν)

αυτός που έχει μικρό μήκος ή ύψος, ο βραχύς στο ανάστημα (α. «ο γιος του είναι κοντός σαν κι αυτόν» β. «τα μανίκια τού έρχονται κοντά»)

νεοελλ.

1. φρ. α) «λέει ο ένας το μακρύ του κι ο άλλος το κοντό του» — ο καθένας λέει τα δικά του, επικρατεί ασυνεννοησία

β) «κοντός ψαλμός αλληλούια»

(για λόγο σύντομο, αλλά αποφασιστικό) είναι καλό να φτάνει κανείς με δύο λόγια στην ουσία

2. παροιμ. «Κυριακή κοντή γιορτή» — λέγεται για υποθέσεις που η έκβασή τους δεν θα καθυστερήσει

νεοελλ.-μσν.

σύντομος στη διάρκεια

μσν.

1. (για συγγενείς) κοντινός, στενός

2. έμπιστος

3. φρ. «στα κοντά» — στα κοντινά μέρη

4. (το ουδ. ως επίρρ.) κοντό(ν)

α) σε μικρό χρονικό διάστημα

β) για λίγο χρόνο

γ) πριν από λίγο χρόνο

δ) κοντολογίς

ε) άραγε

στ) (ως επιφών.) ε! («κοντὸ κ' ἐμέν' ἡ μοίρα μου ἂς εἶναι φυλαμένη», Σαχλ.)

στ) φρ. «εἰς κοντόν» ή «ἐν κοντῷ» i) σε μικρό χρονικό διάστημα

ii) περιληπτικά.

[ΕΤΥΜΟΛ. < κοντός (ΙΙ) «κοντάρι» βλ. λ..

ΠΑΡ. μσν.-νεοελλ. κοντά (Ι), κονταίνω, κοντεύω

νεοελλ.

κοντακιανός, κόντος, το, κοντούλης, κοντούτσικος.

ΣΥΝΘ. βλ. λ. κοντ(ο)-].

————————

(II)

ο (ΑM κοντός)

κοντάρι, ιστός

νεοελλ.

επιμήκης κυλινδρική ράβδος που αποτελεί γυμναστικό όργανο («άλμα επί κοντώ»)

αρχ.

1. επιμήκης ράβδος με άγκιστρο στη μια άκρη που χρησίμευε για το τράβηγμα μικρού πλοίου («νεκύων δὲ πορθμεὺς ἔχων χέρ' ἐπὶ κοντῷ Χάρων μ' ἤδη καλεῑ», Ευρ.)

2. το ξύλο τού δόρατος

3. βακτηρία, μπαστούνι

4. βούκεντρο.

[ΕΤΥΜΟΛ. Εμφανίζει την ετεροιωμένη βαθμίδα kont- τής ΙΕ ρίζας *kent- και είναι παρ. τού ρ. κεντώ*. Η σημασιολογική εξέλιξη που δημιούργησε το επίθ. κοντός, -ή, -ό με σημασία «βραχύς» άρχισε στο στρατιωτικό λεξιλόγιο από σύνθ. με α' συνθετικό το κοντός (ΙΙ) «κοντάρι», όπως κοντο-βολῶ, κοντο-φόρος, όπου ο βραχύτερος κοντός, αντιδιαστελλόμενος προς το επιμηκέστερο δόρας ταυτίστηκε σημασιολογικά προς το βραχύς και δημιούργησε ήδη στην Αρχαία και Μεσαιωνική Ελληνική νέα σύνθ., δηλώνοντας μάλιστα βραχύτητα όχι μόνο μεγέθους αλλά και αποστάσεως και χρόνου. Τέλος, απέκτησε και μεταφορικές σημασίες, όπως τού δισταγμού ή τού κατά προσέγγισιν (βλ. λ. κοντ[ο])].

ΠΑΡ. κοντάρι(ον), κοντός (Ι)

μσν.

κοντά (ΙΙ), κόνταξ, κοντεύω (ΙΙ).

ΣΥΝΘ. αρχ. κοντοβολώ, κοντοπαίκτης

αρχ.-μσν.

κοντοφόρος, κοντοφορώ

μσν.

κοντοκυνηγέσιον, κοντομαχώ, κοντομονόβολον, κοντοπαικτική, κοντοφορικόν].